Trudna sytuacja gospodarcza i związane z nią długie terminy płatności oraz spadek liczby nowych inwestycji nawet o 20 procent zagrażają zachowaniu płynności finansowej zarówno przez deweloperów, jak i współpracujących z nimi architektów.
Problemem deweloperów nie jest obecnie znalezienie firmy budowlanej czy przygotowanie projektu, lecz niestabilna sytuacja gospodarcza i finansowa, o czym świadczyć mogą głośne medialnie wnioski o ogłoszenie upadłości takich spółek jak DSS S.A. czy spółek z grupy PBG S.A. Trudna sytuacja deweloperów spowodowana jest wprowadzonymi w roku 2011 obostrzeniami kredytowymi, ograniczonym popytem na nowe inwestycje mieszkaniowe i spadkiem cen. Rodzi to problemy dla mniejszych przedsiębiorców i każe im poszukiwać narzędzi pozwalających zachować płynność finansową oraz zminimalizować ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej.
Architektom, silnie związanym z deweloperami, także zależy na przyspieszeniu cyklu rotacji należności w ich firmach i spółkach, zabezpieczeniu należności przed ryzykiem braku uzyskania zapłaty oraz monitorowaniu terminów płatności wystawianych faktur VAT. W efekcie popularność zyskują wyspecjalizowane firmy i usługi poprawiające komfort prowadzenia biznesu takie jak ubezpieczenia należności czy monitoring i windykacja należności. Zwolenników zyskuje także usługa faktoringu należności.
Faktoring jest usługą skierowaną do przedsiębiorców prowadzących sprzedaż towarów bądź usług z odroczonym terminem płatności. W oparciu o art. 509 KC przedsiębiorca (Faktorant) zbywa na rzecz wyspecjalizowanej instytucji faktoringowej (Faktora) niewymagalne wierzytelności handlowe, a Faktor dokonuje za nie zapłaty i świadczy na jego rzecz dodatkowe usługi. Faktoring pełni trzy podstawowe funkcje. Finansowa zapewnia natychmiastowy dostęp do gotówki, likwidując problem z płynnością i opóźnieniami w zapłacie. Funkcja administracyjna polega m.in. na obowiązku inkasa należności za nabyte w drodze cesji faktury VAT oraz ocenie wiarygodności i wypłacalności kontrahentów Faktoranta. Dzięki funkcji gwarancyjnej Faktor (za dodatkową opłatą) może przejąć na siebie ryzyko związane z dokonaniem płatności przez dłużnika. Warto zaznaczyć jednak, że Faktor przejmuje tylko ryzyko związane z brakiem zapłaty. Jeżeli Faktorant nie wywiązał się należycie ze swoich zobowiązań wobec kontrahenta, konsekwencje tego ponosi on sam. W dalszym ciągu odpowiada też z tytułu udzielonej rękojmi i gwarancji.
Najpopularniejsze na rynku formy faktoringu to faktoring bez regresu (pełny) i faktoring z regresem (niepełny). Kryterium podziału jest umiejscowienie ryzyka wypłacalności dłużnika faktoringowego. W faktoringu bez regresu to Faktor przejmuje na siebie ryzyko braku zapłaty ze strony dłużnika, w faktoringu z regresem brak zapłaty obciąża Faktoranta. W efekcie ciąży na nim obowiązek zwrotu otrzymanych od Faktora środków finansowych po zwrotnym przelewie wierzytelności.
Jeszcze do niedawna usługi Faktorów kierowane były tylko do dużych podmiotów, generujących wysokie obroty ze stałymi kontrahentami, w powtarzalnych, cyklicznych transakcjach. Obecnie, wraz ze wzrostem konkurencyjności rynku usług faktoringowych, narzędzie to zyskuje coraz większą popularność i staje się dostępne dla szerokiej grupy przedsiębiorców. Dzięki temu architekci, generujący przychody na poziomie kilkudziesięciu tysięcy złotych miesięcznie, mogą przekonać się o zaletach tej formy finansowania bieżącej działalności gospodarczej.
W celu zawarcia umowy o świadczenie usług faktoringowych przedsiębiorca powinien przedłożyć Faktorowi podstawowe dokumenty rejestrowe i finansowe, a także złożyć stosowny wniosek o udzielenie finansowania w formie faktoringu. Z uwagi na specyfikę prac projektowych architekt zostanie najprawdopodobniej poproszony także o okazanie umowy zawartej ze zleceniodawcą prac celem przeanalizowania jej pod kątem uregulowań uniemożliwiających skuteczną cesję wierzytelności oraz zapisów stanowiących o ewentualnych karach umownych, itp. Po zawarciu umowy Faktor gotów jest sfinansować wierzytelność natychmiast po przedłożeniu do wykupu faktury VAT wraz z dokumentem potwierdzających wykonanie usługi/projektu .
Jeżeli inwestycja realizowana i opłacana jest etapami, konieczne będzie przedłożenie potwierdzenia odbioru poszczególnych etapów. Z tego powodu finansowanie powstałych z tego tytułu należności może wymagać przedstawienia Faktorowi dodatkowych dokumentów obrazujących przebieg prac. Może on także oczekiwać złożenia przez zamawiającego oświadczenia w którym potwierdzi on, iż odebrane prace projektowe odpowiadają specyfikacji złożonej przez zamawiającego zlecenia.
Dzięki elastycznemu podejściu faktoring może być kompleksowym rozwiązaniem w zakresie zarządzania należnościami pozwalającym ograniczyć ryzyko prowadzenia działalności oraz znacząco poprawiającym komfort pracy architektów.
Piotr Dąbrowski, Menedżer Projektu, Pragma Faktoring SA
