Zamówienia publiczne: powakacyjne odbicie. Z budowlanym wyjątkiem

W pierwszym powakacyjnym miesiącu wzrosła względem sierpnia liczba ogłaszanych przetargów na dostawy usług oraz towarów – głosi raport opracowany przez serwis eGospodarka.pl. W segmencie budowlanym zaskoczenia nie było – widoczny od początku roku trend spadkowy trwał nadal. Po trzech kwartałach tego roku można już zdecydowanie powiedzieć: inwestycyjne spowolnienie trwa w najlepsze, a jego wpływ na całą gospodarkę zauważymy już niebawem.

Dane, opracowane w oparciu o ogłoszenia przetargowe publikowane w serwisie www.Przetargi.eGospodarka.pl, wskazują, że we wrześniu 2011 roku liczba ogłoszeń o wszczęciu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nieznacznie wzrosła względem miesiąca poprzedniego (wzrost względem sierpnia 2011 o 1,63 proc.), przy jednoczesnym spadku względem analogicznego miesiąca ubiegłego roku o 7,61 procent.
W pierwszym powakacyjnym miesiącu 2011 roku opublikowano 16 tys. 688 ogłoszeń o postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia publicznego, wobec 16 tys. 421 ogłoszeń w sierpniu i 16 tys. 544 w lipcu bieżącego roku. W czerwcu 2011 w Biuletynie Zamówień Publicznych ukazało się 16 tys. 778 ogłoszeń, w maju 15 tys. 239, 14 tys. 9 ogłoszeń w kwietniu,  15 tys. 836 w marcu, 11 tys. 691 ogłoszeń w lutym i 10 tys. 6 w styczniu.

W relacji miesięcznej – względem sierpnia 2011 – spadki wystąpiły w jednej spośród trzech kategorii ZP (roboty budowlane – spadek o 10,29 proc.). Dodatnią dynamikę miesięczną zanotowały przetargi na dostawy towarów – przyrost względem lipca wyniósł +17,63 procent, oraz usług – gdzie dynamika miesięczna osiągnęła poziom +0,75 procent. W ujęciu rocznym tradycyjnie już poniżej „kreski” znalazły się ogłoszenia na prace budowlane – we wrześniu 2011 było ich aż o 20,89 procent mniej niż rok wcześniej!

Ujemną dynamikę w relacji rok do roku zanotowały też ogłoszenia na dostawy usług (-2,06 proc.). Dodatni wynik roczny wystąpił w segmencie dostaw towarów, gdzie we wrześniu 2011 roku przyrost względem analogicznego miesiąca poprzedniego roku wyniósł +4,22 procent. Warto podkreślić, że w relacji rocznej liczba przetargów na prace budowlane spada już od lutego.

Koniec września pozwala już na podsumowanie trzech kwartałów tego roku. Po upływie dziewięciu miesięcy widać już wyraźnie bardzo mocny spadek liczby postępowań przetargowych w segmencie budowlanym. Od początku roku w Biuletynie Zamówień Publicznych pojawiło się łącznie 44 tys. 216 ogłoszeń o udzielenie zamówienia publicznego z zakresu prac budowlanych, o 13,59 procent mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku, kiedy to w okresie styczeń-wrzesień pojawiło się 51 tys. 170 ogłoszeń.

W dwóch pozostałych kategoriach sytuacja wygląda już dużo lepiej – w przypadku dostaw usług w tym roku pojawiło się do września o 9,17 procent więcej ogłoszeń niż w tym samym czasie roku 2010, zaś w segmencie dostaw towarów dodatnia dynamika dla pierwszych trzech kwartałów osiągnęła poziom 8,09 procent. Pomimo znacznego spadku w „budowlance” po dziewięciu miesiącach tego roku udało się jeszcze utrzymać minimalnie dodatni wynik całkowity – w pierwszych trzech kwartałach tego roku pojawiło się łącznie 133 tys. 212 ogłoszeń, wobec 133 tys. 101 ogłoszeń rok temu.

Przyrost względny łatwo obliczyć – wynosi on +0,08 procent. Ze względu na skalę zapaści w segmencie budowlanym, jest mało prawdopodobne, że dodatni wynik całkowity da się utrzymać na przestrzeni całego roku. Za pewnik można więc już przyjąć, że w tym roku pojawi się łącznie mniej ogłoszeń przetargowych niż w roku ubiegłym.

Brak reform, spadek inwestycji. Nadciąga kryzys?

Według danych GUS produkcja sprzedana przemysłu we wrześniu 2011r. była o 7,7 proc. wyższa w porównaniu z analogicznym miesiącem 2010 roku i o 13 proc. wyższa niż w sierpniu. Za dobre wyniki odpowiada przede wszystkim przemysł i budownictwo.
Najlepsze wyniki odnotowano w działach przetwórstwa przemysłowego, gdzie sprzedaż wzrosła o 8,7 proc. W porównaniu z wrześniem ubiegłego roku produkcja sprzedana przemysłu była wyższa w 26 spośród 34 działów przemysłu. Najwyższy wzrost produkcji odnotowano w produkcji mebli – o 20,5 proc., oraz metali – o 18,9 proc., a także wyrobów z metali – o 16,7proc. Spadek odnotowano zaś w produkcji wyrobów farmaceutycznych – o 18,2 proc.

Dobre wyniki sprzedaży odnotowały we wrześniu także przedsiębiorstwa budowlane. Była ona wyższa o 18,1 proc. niż przed rokiem i o 18,3 proc. wyższa niż w sierpniu br. Po wyeliminowaniu czynników o charakterze sezonowym sprzedaż produkcji budowlano-montażowej we wrześniu była wyższa o 17,8 proc. w porównaniu z analogicznym miesiącem ub. roku i o 18,3 proc. niższa niż przed miesiącem.

Wzrost zarówno w ujęciu rocznym oraz miesięcznym miał miejsce we wszystkich działach budownictwa, co wskazuje iż ożywienie w tym sektorze ma charakter trwały. W pierwszych trzech kwartałach br. produkcja budowlano-montażowa w porównaniu z analogicznym okresem ub. roku, była wyższa o 18,2 proc.
Według analityków, w październiku 2011 tempo wzrostu produkcji przemysłowej będzie nieco niższe od notowanego we wrześniu i powinno być zbliżone do 7 proc. Nadal dobre wyniki, przekraczające 8 proc., powinno zanotować przetwórstwo przemysłowe. Na wysokie tempo wzrostu możemy też liczyć w zakresie produkcji budowlano-montażowej.
W trzecim kwartale wzrost PKB nie będzie niższy niż w pierwszym półroczu, a w całym 2011 roku wyniesie nie mniej niż 4 proc.

Zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw we wrześniu spadło o 0,1 proc. w stosunku do poprzedniego miesiąca. W ujęciu rocznym zwiększyło się o 2,8 proc. Wrzesień był drugim miesiącem z rzędu, w którym zatrudnienie malało. Pracodawcy bardzo ostrożnie przyjmują nowych pracowników. Dlatego w kolejnych miesiącach sytuacja może się powtórzyć.

W opinii organizacji pracodawców, przedsiębiorców niepokoi sytuacja gospodarcza w wielu krajach europejskich. Obawiają się o przyszłą koniunkturę i niechętnie tworzą nowe miejsca pracy. Raczej wykorzystują dotychczasowy potencjał. Ograniczenie w tym roku wydatków Funduszu Pracy spowodowało, że urzędy pracy mają mniej pieniędzy na aktywizację bezrobotnych. Jeszcze w 2010 roku dzięki stażom, szkoleniom, pracom interwencyjnym i innym formom aktywizacji skierowały one na rynek ok. 700 tys. bezrobotnych i o tyle zmniejszyła się ich liczba w skali roku.
We wrześniu 2011 r. w porównaniu do sierpnia br. odnotowano wzrost liczby bezrobotnych, natomiast stopa bezrobocia pozostała na poziomie sprzed miesiąca – stopa bezrobocia we wrześniu wyniosła 11,8 proc. W stosunku do analogicznego okresu ub. roku nastąpił wzrost liczby bezrobotnych i stopy bezrobocia. Większa niż przed miesiącem, ale mniejsza niż przed rokiem, była liczba bezrobotnych nowo zarejestrowanych.

Deficyt budżetowy po wrześniu wyniósł ok. 22 mld zł. - możliwe, że na koniec roku nie przekroczy 30 mld zł. Niski deficyt budżetowy po dziewięciu miesiącach to rezultat przede wszystkim rosnących dochodów wskutek wyższej inflacji i wzrostu stawki podatku VAT. Niepokoi jednak rosnący koszt obsługi długu zagranicznego, który we wrześniu będzie już zapewne bliski planowanemu na cały rok poziomowi ponad 8 mld zł. Planowane na 2011 r. łączne koszty obsługi długu (polskiego i zagranicznego) na poziomie ponad 38 mld zł są ogromne.
Ceny towarów i usług konsumpcyjnych we wrześniu 2011 r., w stosunku do poprzedniego miesiąca, wzrosły o 0,1 proc. (rok do roku o 3,9 procent). W poszczególnych grupach towarów i usług konsumpcyjnych odnotowano zróżnicowaną dynamikę cen. Największy wpływ na wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem miały w tym okresie podwyżki opłat związanych z mieszkaniem, edukacją, a także wzrost cen odzieży i obuwia. Wrzesień to czwarty z kolei miesiąc, w którym obniżyły się ceny żywności. Nie ma jednak szans na utrzymanie tak niskiej inflacji. Według ekonomistów na koniec roku wynosić będzie ona 4-4,1 proc.
– Podstawowym czynnikiem zagrożenia zarówno w tym roku i z pewnością takim, który utrzyma się w przyszłym, jest zła sytuacja na rynkach finansowych, a w szczególności bardzo poważny kryzys strefy euro. Wpływ ewentualnej katastrofy w „eurolandzie” na nasz kraj może ograniczyć realizacja programu głębokich reform systemu finansów publicznych. Polska wprawdzie jeszcze może pochwalić się względnie wysokim wzrostem gospodarczym, ale brak koniecznych reform może ten stan szybko zmienić. Tym bardziej, że agencje ratingowe już zapowiedziały możliwość obniżenia ratingów Polski w wypadku niepodjęcia przez rządzących reform. Konieczne będzie ograniczenie wydatków, a więc cięcia, także te bolesne dla dużych grup Polaków – mówi Beata Szkodzin, wydawca serwisu eGospodarka.pl. – Pomimo dobrych wyników bieżących, wyraźnie widać nadchodzące wyhamowanie inwestycyjne. Znaczny spadek liczby ogłoszonych „budowlanych” postępowań przetargowych oznacza bowiem w perspektywie kilku miesięcy ograniczenie poziomu inwestycji publicznych w segmencie budowlanym. Pamiętajmy, że publiczna „budowlanka”, głównie infrastrukturalna, jest ważnym czynnikiem oddziałującym na cały obszar gospodarki realnej. Duże zamówienia to bowiem praca dla całego szeregu podwykonawców.  Praca zaś, oprócz oczywistego wpływu na budżety domowe, oznacza dopływ pieniądza do gospodarki, czyli firm usługowych, handlowych. A także wpływy fiskusa. Obniżenie skali inwestycji publicznych oznacza zaś spadek dochodów i przedsiębiorstw i fiskusa. W przyszłym roku możemy więc być świadkami kryzysu w Polsce, przestaniemy być „zieloną wyspą” – przekonuje Beata Szkodzin.

Szkoła, opał, laptopy i odśnieżanie

Struktura zamówień publicznych ogłaszanych we wrześniu jest odbiciem kalendarza. Wysoką dynamiką przyrostu względem poprzedniego miesiąca charakteryzowały się zarówno usługi edukacyjne, jak i te związane jednoznacznie z zimą. Instytucje publiczne zamawiały także komputery przenośne – we wrześniu liczba ogłoszeń przetargowych na dostawę laptopów była wyższa niż miesiąc wcześniej i rok wcześniej.

I tak, we wrześniu 2011 względem miesiąca poprzedniego w BZP najbardziej zwiększyła się liczba ogłoszeń na wykonywanie prac usuwanie oblodzeń (we wrześniu 2001 o 364 procent więcej ogłoszeń na te usługi niż w sierpniu) oraz odśnieżanie (+297,4 proc.). W ciągu miesiąca również wzrosło zapotrzebowanie olej opałowy (+125,23 procent), węgiel kamienny (+49,43 proc.), usługi edukacyjne i szkoleniowe (+45,30 proc.), komputery przenośne (+28,93 proc.), usługi szkolnictwa podstawowego (+27,78 proc.) czy usługi szkolenia zawodowego (+ 18,45 procent).
We wrześniu 2011 wysoką dodatnią dynamikę względem września 2010 wykazały ogłoszenia na pomoce dydaktyczne (+553,33 procent!), usługi szkolnictwa podstawowego (360 proc.), usługi edukacyjne i szkoleniowe (+79,89 proc.), dostawę komputerów przenośnych (+33,68 procent), urządzenia komputerowe (+26,06 procent).
W wartościach bezwzględnych we wrześniu czołowe pozycje zajmowały – pomimo spadków – ogłoszenia na realizację różnego rodzaju prac budowlanych. I tak na "roboty budowlane" pojawiło się 1077 ogłoszeń, na "roboty remontowe i renowacyjne" - 545 ogłoszeń, na "roboty instalacyjne elektryczne" - 466, na roboty w zakresie naprawy dróg - 426, zaś na roboty drogowe - 423 ogłoszenia.

W rankingu rocznych spadków czołowe pozycje – co nie powinno dziwić – zajmują również prace budowlane. W stosunku do września ubiegłego roku najbardziej spadło zapotrzebowanie na wyposażenie placów zabaw (spadek o 50 procent), kształtowanie placów zabaw (-39,57 procent), roboty budowlane w zakresie budowy rurociągów, linii komunikacyjnych i elektroenergetycznych, autostrad, dróg, lotnisk i kolei oraz wyrównywanie terenu (spadek rdr o 39,11 proc.), roboty budowlane wykończeniowe (-32,75 proc.), roboty w zakresie nawierzchni dróg (-32,47 procent), wykonywanie pokryć dachowych (-31,25 proc.), roboty w zakresie konstruowania, fundamentowania oraz wykonywania nawierzchni autostrad, dróg (-29,70 procent), roboty drogowe (-27,69 proc.), roboty w zakresie instalacji elektrycznych (spadek względem września 2010 o 26,97 procent), roboty malarskie (-26,48 proc.) czy instalowanie centralnego ogrzewania (-26,37 procent).
W ciągu miesiąca najbardziej spadła liczba postępowań przetargowych na usługi w zakresie specjalistycznego transportu drogowego osób (spadek względem sierpnia o 75,16 proc.), usługi w zakresie transportu drogowego (-58,43 proc.), wyposażenie placów zabaw (-53,15 proc.), roboty w zakresie kształtowania placów zabaw (spadek o 52,12 proc.), wznoszenie ogrodzeń (-40,63 procent), roboty murarskie i murowe (-30,95 proc.), instalowanie centralnego ogrzewania (-25,14 proc.), roboty w zakresie nawierzchni dróg (-24,48 proc.), roboty instalacyjne w budynkach (spadek względem sierpnia o 22,35 proc.).