„Zły gust lub zła ideologia? Nietolerancja naszego pokolenia jest oszałamiająca; gdyby kryteria, jakie doprowadziły do zniszczenia berlińskiego Pałacu Republiki stosować w odniesieniu do całej przeszłości, na przykład czasów rzymskich, to nie mielibyśmy nic...”
Rem Koolhaas, Biennale w Wenecji, 2010
Jaki był miniony rok? Na pewno obfitował w ważne wydarzenia na polu architektury. Gdyby chcieć go podsumować, to z pewnością zakończył się wielkim sukcesem dla 3 kobiet. Kazuyo Sejima, Zaha Hadid i Odile Decq udowodniły, że są indywidualistkami w zdominowanym przez mężczyzn zawodzie. Sejima została laureatem prestiżowej Nagrody Pritzkera 2010 wraz z Ryue Nishizawą z pracowni SANAA. Jako druga kobieta w historii otrzymała ten zaszczytny tytuł, dołączając do grona 3 innych japońskich zwycięzców (Kenzo Tange – 1987, Fumihiko Maki – 1993, Tadao Ando – 1995). Jej pozycję lidera innowacji potwierdziło ostatnie Biennale Architektury w Wenecji. Została głównym kuratorem, tym razem jako pierwsza kobieta w 12 edycjach tej międzynarodowej imprezy. Zaha Hadid, 6 lat wcześniej nagrodzona medalem Pritzkera, zrealizowała wyjątkową placówkę Muzeum Sztuki XXI wieku MAXXI w Rzymie. Odile Decq wzbogaciła ofertę ekspozycyjną tego samego miasta o nową przestrzeń Muzeum Sztuki Współczesnej MACRO.
Trzy autorki prezentują indywidualne wizje architektury muzeów sztuki współczesnej, wyrastających z interpretacji kontekstu miejsca. Sejima w Nowym Jorku w 2007 roku zaproponowała bardzo prostą i powściągliwą wieżę złożoną ze sterty horyzontalnych pudełek – o gabarytach typowych dla kamienic dolnego Manhattanu – jako przykład muzeum realizującego zasadę neutralnego tła wobec eksponatu. Hadid natomiast doczepiła splecione, linearne formy żelbetowych galerii do dawnych baraków wojskowych. Obiekt swoją ekstrawagancką formą zdaje się rozszerzać zgromadzoną kolekcję dzieł sztuki o nowy eksponat – samego siebie, albo nawet konkurować z nimi o prymat pierwszeństwa. Decq natomiast zrewitalizowała postindustrialną przestrzeń dawnego browaru Peroni, wprowadzając charakterystyczne dla siebie ekspresyjne ciągi komunikacyjno-ekspozycyjne z zachowaniem skali i formy sąsiedztwa. To znakomity przykład symbiozy dynamicznej nowoczesności z genius loci, gdzie budynek staje się elementem dialogu między dziełem sztuki a jego tłem, wzbogacając aurę wystawianej kolekcji.
Ważnym międzynarodowym wydarzeniem w ubiegłym roku było EXPO w Szanghaju, na którym Polska po raz kolejny zaprezentowała swój pawilon. Po wystawach w Paryżu 1925 i 1937, Nowym Jorku 1939, Hanowerze 2000 i Aichi 2005 był to kolejny sukces możliwości i naszych narodowych ambicji. Liczne inwestycje muzealno-edukacyjne zdominowały także krajowe wydarzenia minionego roku. Wypada przypomnieć niedawne inauguracje: Centrum Nauki Kopernik w Warszawie (Jan Kubec, RAr2 Laboratorium Architektury), Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (Pysall. Ruge Architekten), Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie (Claudio Nardi Architects), Centrum Chopinowskiego w Warszawie oraz rozbudowanego Muzeum Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli (Bolesław Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne), wnętrz Zamku Ostrogskich w Warszawie (Jarosław Grzegory & Partnerzy Architekci) czy Muzeum Rynku i tzw. Nowych Sukiennic w Krakowie (Andrzej Kadłuczka, Archecon Studio Architektoniczne). Ale czy dzięki temu stajemy się bardziej kulturalnym narodem?
Ale rok 2010 zapisał się niestety niechlubnym faktem. Ponieśliśmy klęskę w walce o zachowanie rodzimego dziedzictwa kultury. Ulegając socmodernistycznej fobii, dopuściliśmy do rozbiórki Dworca PKP w Katowicach (Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński, Eugeniusz Wierzbicki, Wacław Zalewski, 1972), tracąc jeden z najwybitniejszych przykładów brutalizmu w Polsce, który podzielił niestety los warszawskiego Supersamu zburzonego w 2006 roku.
Co przyniesie nowy rok? Z pewnością poznamy kolejnego laureata Nagrody Ludwiga Mies van der Rohe 2011, przyznawanej w cyklu dwuletnim. Kandyduje aż 13 polskich obiektów. Czy wśród ścisłej czołówki znajdziemy choć jeden polski akcent?
Spełnienia tych i innych marzeń oraz wszelkiej pomyślności w 2011 roku.
Ryszard Nakonieczny
Archivolta 2011/01 w Księgarni W-A.pl > > > dostępna także w Księgarni W-A.pl w Krakowie pl. Szczepański 6
Spis treści
7–10 MACRO – Muzeum Sztuki Współczesnej, Rzym
Odile Decq Benoit Cornette
12–15 Venezia, La Biennale 2010 – nauki płynące ze spotkań z ludźmi
Sławomir Gzell
16–19 Gunnar Asplund i jego miejsce w historii
Henryk Struski
20–23 Wizja nowoczesności w architekturze Simone Micheli
Barbara Widera
24–28 Sfera II Bielsko-Biała
Ireneusz Hendel
30–34 Pretekst kontekstu
Dorota Wantuch-Matla, Marlena Wolnik
35–37 Ostrowiecki Browar Kultury
Wojciech Gwizdak
38–39 Każdy ma swoje marzenia – otwarcie Księgarni W-A w Krakowie Kazimierz Kwasek
40–42 Brylant czy przedmurze kiczu?
Jan Kurek
43 Wrocławski fotoplastykon, czyli o architekturze dolnośląskiej metropolii ostatnich lat
Martyna Radłowska-Obrusnik
44–45 Żelbetowa winda w Gliwicach
Krzysztof Zalewski
46–47 Sinfonia Varsovia rozstrzygnięcie konkursu
Marlena Wolnik
48–49 Międzynarodowy konkurs VELUX Award 2010 [art. sponsorowany]
50–53 3 niekonwencjonalne dyplomy
Agnieszka Morga, Ewa Odyjas, Ludwik Kaizerbrecht
54–56 OSSA Łódź 2010
Agata Boszczyk, Nina Grochowska, Artur Królewicz
57–59 Napraw Sobie Miasto
Aleksander Krajewski
60–62 Rzeźba w przestrzeni publicznej
Anna Pluta
63–65 Konserwacja tożsamości budowlanej Stephan Rutishauser
66–67 BILANS
Licha labilna legislacja
Architekci – autystyczna aklimatyzacja
Piotr Średniawa
68–69 Architektura bez granic Elżbieta Przesmycka
69 Nowa książka: Dariusz Błaszczyk
Juliusz Żórawski – przerwane dzieło modernizmu
71 Architektura dziś X Międzynarodowa
Konferencja Naukowa Instytutu Projektowania Architektonicznego
72–73 Nagrody TUP 2010 za prace dyplomowe
z zakresu urbanistyki i gospodarki przestrzennej
74–75 Prof. dr hab. inż. arch. Sławomir Gzell Doktorem Honoris Causa
Politechniki Poznańskiej
76–78 Drogi i ścieżki do architektury
Anna Tuszyńska, Anna Dybczyńska-Bułyszko, Małgorzata Dolistowska
79 Nowa książka: Peter Zumthor
Myślenie architekturą
Publikacja jednojęzyczna, w wersji językowej: 
- polskiej
Archivolta 2011/01 w Księgarni W-A.pl > > > dostępna także w Księgarni W-A.pl w Krakowie pl. Szczepański 6
